Logo 50 jaar Stellingwerver schrieversronte

Stichting Stellingwarver Schrieversronte

Instituut veur Stellingwarver tael en kultuur, mit historisch en volkskundig archief

2016 – berichten en ni’jgies

Nedersaksisch / Stellingwarfs: Ni’jste evaluaosie / rapportage publiceerd

Nedersaksisch / Stellingwarfs: Ni’jste evaluaosie / rapportage publiceerd van et Committee of Experts van de Raod van Europa

Eregister publiceerde de Raod van Europa op zien webstee et ni’jste onderzuuksverslag angaonde Nederlaand in verbaand mit et haandvest veur regionaole en minderhiedstaelen. Et gaot om de jongste evaluaosie / rapportage wat de toepassing van et haandvest ‘deur Nederlaand’ anbelangt. Uteraord is ok veur et Nedersaksisch ien en aander van groot belang en weerde. Et repot gaot daor puntsgewieze op in, is uutvoerig en genuanceerd, en brengt een tal dudelike rikkemedaosies. Van direkt belang en liekegoed interessaant is de reaktie van oonze Rieksoverhied. Die is in de vorm van een uutienzetting van de Minister van Binnenlaanse Zaeken toevoegd as Appendix II in dezelde rapportage. Hier is et hiele dokement te vienen: https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectId=09000016806b7598#_Toc456345387

Zorgpunten en lochtpunten: d’r gebeuren goeie dingen in de regio, en een konvenant op kommenwegen

De ni’jste rapportage / evaluaosie van et Committee of Experts van de Raod van Europa is op 14 december jl. publiceerd op de webstee van de Raod van Europa en is wisse een degelik, uutvoerig en genuanceerd stok wodden. Et Kommetee schrift dat ze niet alle positieve punten numen zullen over et taelbeleid veur de regionaole taelen en minderhiedstaelen, mar wel de punten van zorg angeven zullen. Een goed ding is dat as Appendix II de reaktie van oonze Rieksoverhied opneumen is, in de persoon van de minister van Binnenlaanse Zaeken (zommer 2016).

Netuurlik signaleert et Kommetee alderhaande positief beleid en goeie aktiviteiten, uteraord zonder dat ze volledig perberen te wezen. Uut oons Stellingwarf weg numen ze o.e. et twiemaondelike tiedschrift ‘De Ovend’, de inzet van de Stellingwarver Schrieversronte veur et onderwies: et veurleesprojekt in et kader van de ukkespeulplakken, et vervlechten van et Stellingwarfs in projekten angaonde de regionaole kultuur (‘hiemkunde’) en de ontwikkeling van onderwiesmateriaol. Ok nuumt et Kommetee et gebruuk van et Stellingwarfs in de Stellingwarver kraanten en de LC, krek as de beide uren in de streektael op Radio Odrie.

Hiernao wodt een schets geven angaonde de pesisie en rikkemedaosies angaonde et Nedersaksisch. Et rappot is mit baseerd op et on-the-spot-bezuuk van 1-3 meert 2016, mit alderhaande overlegsituaosies. Nogal wat Nedersaksische orgenisaosies hebben in die tied ok schriftelik infermaosie geven an et Kommetee van Deskundigen. Dat overleg begin meert was ok mit SONT, de Nedersaksische streektaelinstituten en de Nedersaksische overheden, zoks naemens de vier perveensiebesturen en de beide Stellingwarver gemienten.

Et Committee of Experts nuumt vanuut een helikopterview an et begin van heur rapportage / evaluaosie dat de diel 2-taelen Nedersaksisch en Limburgs bruukt wodden in kulturele aktiviteiten, op et internet en in sociaole media, en konstateert dat ze wat et onderwies anbelangt aenlik allienig anwezig binnen as projekten en aktiviteiten in et basisonderwies.

Heur rappot geft hiel wat inkiekies en rikkemedaosies veur een goed taelbeleid, daor ze de Rieksoverhied toe oproepen en anmoedigen (uteraord de regionaole lekaole overheden inbegrepen).

Algemiene onderwarpen

Et Kommetee brengt op ‘e bodden dat ze de veurige keer naor de Nederlaanse Rieksoverhied toe angeven hebben dat SONT – veur de sprekers van et Nedersaksisch – hiel graeg de toepassing van diel III wol. Daorbi’j het et Kommetee et Riek anmoedigd om tot overleg over te gaon. Zoks om goeie wegen te vienen veur de toepassing van et haandvest en veur de verbetering van de pesisie van et Nedersaksisch. Et Kommetee nuumt nog et debat in de Twiede Kaemer in meie 2013, waorin de regering niet richting een toepassing van diel III wol, wiels daor ok onvoldoende perti’jen steun an geven wollen. Sund is et kommen tot een konstruktief overleg van de minister en SONT en vervolgens tot een overienkomst mit as risseltaot een konvenant-tekst. Dat is om douk overgaon te kunnen tot een eigen nationaole erkenning en tot veerdere verbetering van de pesisie van et Nedersaksisch. Et Kommetee bemoedigt et deurgaon van de gesprekken van Riek, Nedersaksische overheden en SONT om te kommen tot verbetering in de pesisie van Nedersaksisch en tot verstarking en bescharming d’r van. Et Kommetee is beni’jd naor de inhoold van et kommende konvenant angaonde de nationaole erkenning en nemt zoks geern mit in zien beschouwings in de volgende cyklus van monitoring. Dat zal dan de zesde wezen.

Angaonde et Nedersaksisch bin de volgende rikkemedaosies van groot belang.

1. Eerder al wodde et volgende anraoden. Et is goed om een algemiene, strukturele dialoog in te richten mit vertegenwoordigers van de verschillende regionaole en minderhiedstaelen in Nederlaand; zoks angaonde de uutvoering van et haandvest en de verwarking en toepassing van de rikkemedaosie die volgen uut de monitortechniek van et haandvest. Dat is niet van de grond kommen, dat as vervolg lezen we now: ‘Et Kommetee van Deskundigen bemoedigt de Nederlaanse autoriteiten om een struktureerd beleid in te stellen veur de toepassing van et Haandvest dat alle regionaole of minderhiedstaelen anbelangt, in nauwe saemenwarking mit de sprekers’

2. Et Kommetee vietert an om et gebruuk te stimuleren in et eupenbaore leven, in et biezunder in de media, op ekenomisch gebied en sociaol leven (m.n. in de zorg veur zieken en oolderen)

3. Et Kommetee moedigt de Nederlaanse autoriteiten an om ‘links’ tussen sprekers van de regiotaelen te verbeteren

4. En dan een hiele belangrieke, nao een genuanceerd beeld van de bestaonde situaosies in de Nedersaksische regio’s: Et Kommetee van Deskundigen moedigt de Nederlaanse autoriteiten an et onderwies van et Nedersaksisch een betere staotus te geven, dat wil zeggen die van een vaast schoelevak. Et moet naor starker en meer, in et biezunder in de veurschoelse edukaosie en in et vervolgonderwies.

5. Et Kommetee moedigt ok an om tot een beter financieel kader veur studie en onderzuuk van regionaole taelen of minderhiedstaelen te kommen, an universiteiten of vergeliekbere instellings. Negatief veurbeeld is de slechte situaosie van et Aachterhoeks an et Gelderse Ecal, daor et Ecal de Raod van Europa ok mit naodrok op wezen het in et kader van et on-the-spot-bezuuk.

6. Et Kommetee radt om angaonde de regionaole en minderhiedstaelen te zorgen veur een veurziening die zorgt veur meer respekt, begrip en verdreegzemhied.

In zien reaktie geft de minister van Binnenlaanse Zaeken an bliede te wezen dat et Kommetee netisie neumen het dat et Riek in goed overleg is mit regionaole en lekaole autoriteiten en de (vertegenwoordigers van de) sprekers. De minister zegt toe bi’j de volgende evaluaosiecyklus rekening te holen mit de procedure om de verschillende betrokken instaansies / sprekersgroepen bi’j ien en aander te betrekken. Hi’j hoopt in de twiede helte van 2017 een symposium te orgeniseren over taelbeleid, toepassing en weensen. Al evaluerende zal et angaon op al dan niet een vaaste struktuur van overleg. Wat et onderwies betreft nuumt de minister de roeme meugelikheden mar wist toegelieke ok op et kerakter van et niet verplicht wezen.

As laeste nuumt de minister bliede te wezen dat et Kommetee netisie neumen het van et deurgaonde overleg mit de Nedersakische overheden en SONT om te kommen tot een nationaole erkenning en een gezaemelik meerjaorepergramme; zoks wodt vaastelegd in een konvenant. Dat zal de weenselikhied en belangriekhied onderschrieven van een blievend volweerdig bestaon van et  Vak Hiemkunde onderwarp in et kader van de Maond van de Geschiedenis (= oktober)

Oktober is de Maond van de Geschiedenis. In de pebliekshal van et gemientehuus van West-Stellingwarf in Wolvege is dan een tentoonstelling te zien van archiefstokken over de Hiemkundelessen die sund 1988 op ‘e Stellingwarver basisschoelen geven wodden.

Op vri’jdag 14 oktober wodt de tentoonstelling om 14.00 ure officieel eupend en geft de heer Jan de Vries om 15.00 ure een lezing over dit onderwarp in de raodszael. De heer De Vries was indertied heufd van de ofdieling onderwies van de gemiente en nauw betrokken bi’j et opzetten en invoeren van et vak Hiemkunde. Dat laeste was per 1 augustus 1988 op ‘e Stellingwarver basisschoelen.

Wie de lezing graeg mitmaeken wil, kan him tot 12 oktober opgeven via info@weststellingwerf.nl, t.a.v. J. Houtsma. In de Maond van de Geschiedenis bin d’r ok rondleidings in et gemiente-archief, op 14-10 om 16.00 ure, op 19-10 om 14.00 ure en op 27-10 om 19.00 ure. Aj’ mit willen kuj’ dat angeven bi’j de peblieksbalie. [Veur meer: > webstee gemiente West-Stellingwarf.]

Uut 2016:

Sutelaktie SSR begint 29 augustus

Ankem maendag 29 augustus begint in de dörpen De Haule en Donkerbroek de jaorlikse sutelaktie van de Stellingwarver Schrieversronte. Tiedens die aktie wo’n mit naeme de ni’jste boekuutgiften van de stichting huus an huus te koop anbeuden. Zoe’n 75 vri’jwilligers...

Jaorvergeerdering SSR: aorig wat volk

Disse keer was ’t wel een hiel biezundere jaorvergeerdering van de Stellingwarver Schrieversronte, om meer as ien reden. De belangriekste was dat mar even drie leden van et zeuvenkoppige bestuur oftredend weren en niet herkiesber, op grond van de huusregels bi’j de...

Schriever Boele Land overleden

Op 6 april 2016 is wegraekt de heer Boele Land, opgruuid in Ni’jberkoop, laeter studerende in ’t Westen en daornao o.e. heufdonderwiezer in de perveensies Grunningen en Frieslaand. Boele Land was bi’j een protte meensken van de Stellingwarver Schrieversronte bekend as...

Johan Veenstra weer nommeneerd

De Stellingwarver schriever Johan Veenstra het veur zien laeste roman Een vrouw van ivoor veur de twiede keer een nommenaosie kregen. Een schoffien leden wodde Veenstra mit vier Friestaelige schrievers nommeneerd veur de Rink van der Veldepriis. Now is de schriever...