et instituut
De Stellingwarver Schrieversronte is et belangriekste instituut veur tael, literetuur, geschiedenis, volkskunde en identiteit van Stellingwarf. Stellingwarf is een biezundere regio in Zuudoost-Frieslaand (NL), daor de meensken vanoolds Stellingwarfs praoten. Et Stellingwarfs is een vorm van Nedersaksisch.
Oonze administraosie is los op deensdag tot en mit donderdag, van 9.00 tot 16.00 ure. Overleggen mit ere mitwarkers kan allienig nao tillefonische ofspraoke.
Tip: kiek ok es op oonze ere websteden www.stellingplus.nl en www.stellingia.nl! Woj' graeg vot-en-daolik weten wat een woord of uutdrokking uut et Stellingwarfs betekent? Klik dan ditte an: www.stellingplus.nl/wp-content/uploads/2010/10/woordenboek3.pdf.
De coronaveurschriften bin intied lichter wodden. De Stellingwarver Schrieversronte blift uteraord, waor et van toepassing is, de laandelike veurschriften volgen. Die kuj’ hiere vienen:
www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/coronavirus-covid-19/algemene-coronaregels/kort-overzicht-coronamaatregelen
NI'JS
Vri'jdagmiddag 29 oktober die now ankomt, MFA in Berkoop: Perf. dr. Theo Spek, dr. Meindert Schroor en drs. Dennis Worst spreken op ofscheidssymposium
De bekende specialisten die hierboven nuumd binnen zullen spreken op et symposium dat vanwegens et ofscheid van Sietske Bloemhoff as direkteur van de Stellingwarver Schrieversronte op 29 oktober holen wodden zal. Et symposium zal wezen in et MFA in Berkoop. In De Ovend van disse maond oktober is meer ommedaenken veur dit symposium. As de corona toch nog te stark de kop opstikt dan zal et symposium as webinar te volgen wezen is et doel.
Tael van de Klonies veurig jaor beschreven; lezing over de Klonietael op 11 november die now ankomt!
Over de Wereldarfgoedstaotus van een tal van de Klonies van Weldaodighied is her en der positef schreven uteraord. Veur wie et nog niet wus: over de geschiedenis is netuurlik rejaol schreven, mar ok over de tael. Dat is deur Philomène Bloemhoff-de Bruijn: ‘De taal van de kelonietoeften uit Willemsoord’. In: Jaorboek Nedersaksisch 1 (2020): 48-63.
Op 11 november 2021 hoolt diezelde onderzuker een lezing in Willemsoord, op een verzuuk uut dat plak weg. De lezing wodt hullen in: MFC et Kloniehuus. Paasloregel 3b, Willemsoord. Et begint om 20.00 ure, kaorties gellen € 6,50. Meer hierover op
www.weldadigwillemsoord.nl/lezing-over-de-klonietaal-2
’Houd je goed! Brieven aan een dienstweigeraar 1935/1936/1937’. Bezorgd en ingeleid door Lammert Gosse Jansma, m.m.v. van Anne Veenstra. Ni'j boek bi'j de Stellingwarver Schrieversronte. Slim bi'jkotten klaor
Lammert Jansma, de vroegere direkteur van de Fryske Akademy, vertelt in dit ni'je Schrieversronte-boek over zien schoonheit Fokke Veenstra en die zien bruur Jan. Beide weren idealist, ze weigerden dienst (ok burgerdienst), weren anhangers van et socialisme en anarchisme en weren gehielonthoolder. Deurdat ze de dienst weigerden, belaanden ze beide in de gevangenis. Van daoruut schreven ze mit femilie, kammeraoden en meensken mit dezelde idenen en opvattings as heur. Mit naeme in de omgeving van Appelsche weren dat d’r nogal wat. D’r was in Appelsche een hiele groep, ok veul jonge meensken, mit dezelde idenen angaonde socialisme, anarchisme, antimilitarisme en gehielonthoolding. Nao de dood van Fokke bin de brieven in et bezit kommen van zien dochter, die et belang d’r van veur heur heit mar ok veur eren zag, en zi’j het ze beweerd. An de haand van die brieven het Jansma een opmarkelike periode uut de geschiedenis van en rond Appelsche beschreven, mar hi'j dee ok nog es hiel veul extra onderzuuk. Dat ‘Houd je goed!’ zal ok daoromme veur mennigiene een butengewoon interessaant boek wezen.
Et Nederlaanstaelige boek wodt in een beparkte oplaoge drokt deur PUMBO in Zwaag. Et zal €27,50 kosten gaon en zal allienig bi'j de Stellingwarver Schrieversronte te koop wezen. Meensken die belang bi'j et hebben, kun dat now et beste mitien risserveren deur een mailtien te sturen naor info@stellingwarfs.nl.
Et Fochtelervene - van Iestied naor Wieshied
Een dokementaire over et verhael van et Fochtelervene
Première: was op zundag 24 oktober 2021 op RTV Drenthe
Graeg even weerommekieken? Dat kan mit disse link:
www.rtvdrenthe.nl/tv/programma/7/Documentaires/aflevering/67356
Aachtergrondinfermaosie over de dokementaire volgt hiernao. Zie ok et 'webstee-archief > 2020' (anklikmeugelikhied linksonder op disse webstee)
As et vandaege-de-dag over et Fochelervene gaot is et al gauw ok over de kraenvoegels die d’r sund een peer jaor weer veurkommen. Of et gaot over de perblemen om de stikstof henne, want daor het dit gebied ok mit te maeken. En dan komt ok al gauw de vraoge op wat goed beheer feitelik inhoolt. Hoe kriej’ dit uutzunderlike gebied zonder al te veul beschaedigings deur disse muuilike tied van stikstofperblemen en klimaotveraanderings naor betere tieden? Dat dit slim biezundere venegebied, dat iene van de laeste levende hoogvenegebieden is, ok veur de toekomst beweerd blift?
De Fochtel is iene van de vroegst bewoonde gebieden van Noord-Nederlaand. Dat was al veur et jaor nul, wat dudelik wodde doe de bekende perfester A.E. van Giffen in de dattiger jaoren van de veurige ieuw de grondsporen van een nederzetting uut de prehistorie ontdekte. Dat hoolt mitien ok in dat d’r doe al spraoke west hebben moet van de invloed van et gebied op de meensken en eersomme.
Et Fochtelervene besleug ooit 10.000 bunder en now nog mar 2.600 bunder. Et is een gebied daor de bewoners in de naoste omgeving deur de iewen henne op verschillende menieren mit te maeken had hebben of nog altied hebben. Turfstikken is misschien wel iene van de bekendste veurbeelden. Turf het in hiele periodes van belang west as branige. Dat duurde tot stienkool him andiende.
‘Van Iestied naor Wieshied’: van oergebied tot et netuurgebied van now
Van alle aspekten die mit et Fochtelervene te maeken hadden, of nog hebben, het de stichting Stellingwarver Schrieversronte, et instituut veur tael en streekkultuur in Stellingwarf, een film produceerd. Een film in de vorm van een verhaelende dokementaire. Hoe ontston et gebied, wie woonden d’r, hoe leefden de meensken mit en op et vene, wat veraanderde d’r deur de jaoren henne, wat is et belang van et vene as netuurgebied.
Mit zoe’n briede opzet wil de Stellingwarver Schrieversronte (SSR) veural zien laoten wat et Fochtelervene deur de iewen henne west het: van oergebied tot van levensbelang veur de bewoners, tot et netuurgebied van now. Antrekkelik veur de meensken in de buurt en veur bezukers van heinde en veer. De film wodde financieel meugelik maekt deur Rabobank Heerenveen-Zuidoost Friesland.
Ontstaons- en laandschopsgeschiedenis
In de film is d’r veul ommedaenken veur de ontstaons- en laandschopsgeschiedenis van et gebied. Mit naeme dr. Roy van Beek (archeoloog) en promovendus Cindy Quik (fysisch geograaf) vertellen d’r over. Beide bin ze verbunnen aa de WUR (Wageningen University & Research). Laandschopshistorikus drs. Dennis Worst uut Else (promovendus bi’j perfester dr. Theo Spek van de RU Grunningen) gaot uutgebreid in op de biezundere laandschopsgeschiedenis van et Fochtelervene.
Mitwarking streekkenners
In de film vertellen streekkenners Otto de Vent en Jan Oosterkamp over twie interessaante onderwarpen. Zo vertelt De Vent over de verbouw van boekweit op et vene, zoas dat in de 19de ieuw nog gebeurde en wat doe een belangrieke bron van inkomsten was veur flink wat inwoners in de regio. Jan Oosterkamp, die spietig genoeg op 91-jaorige leeftied in september 2020 wegraekte, vertelt over et Fochtelervene in de Twiede Wereldoorlog.
Netuurmonementen
Netuurlik komt in de dokementaire ok Netuurmonementen, de beheerder van et venegebied, an et woord, in de persoon van koördinaoter en boswaachter Martin Snip. Uteraord bin zaeken as de beheersplannen veur de naoste toekomst en daornao, en de laandschoppelike weerde onderwarpen.
Aandere gegevens
Veur et schrieven van et verhael en et opnemen en regisseren wodde historikus en filmmaeker Thomas Rovers vraogd, uut Grunningen. De dokementaire is veur een pat in et Stellingwarfs, dat is ja de tael van et gebied, dus ok kultureel arfgoed dat hielemaole mit de streek verbunnen is. D’r is zorgd veur ondertiteling in et Nederlaans.
De film duurt omtrent een ure en is veur et eerst te zien op 24 oktober op RTV Drenthe. Et is de middags om 13.00 ure, en daornao is de twiede vertoning om 15.00 ure. De film zal in november nog te zien wezen in de ‘dokuwike’ van Omrop Fryslân.
Oold-bestuurslid Jan Kits Nieuwenkamp wegraekt
Op 11 september is Jan Kits Nieuwenkamp, oold-bestuurslid van de Schrieversronte, wegraekt. De Stellingwarver dichteres Attie Nijboer het bi’j de begraffenis onderstaond gedicht veurdreugen.
Jan was grepen deur tael
Hi’j pruufde
Hi’j bruukte woorden
Van ‘veer’ over de greens
Hi’j omaarmde et eigene
Et Hoog Nederlaans
Mar had ok oge en ore
Veur ‘vremde’ woorden en klaanken
En zo omaarde hi’j ok
De memmetael van et
Stellingwarver laand
Liekewel as de kultuur
Jan was een sociaol aktief
En slim beweugen meens
Zien passie veur tael
En de schoonhied van
Et kulturiele arfgoed
Gongen bi’j him haand in haand.
Hi’j was niet ienkennig
Nooit te benauwd om
De hanen uut ‘e
Mouwen te stikken
Mit zien hulpe en bi’jdrege
En inzet in et vri’jwilligerswark
Was niet inkeld en alliend
De Schrieversronte uut ‘e braand
Hi’j klom in de penne
Verstarkte mennig bestuur
Altied weer dreven deur
En op zuuk naor de verbiening
De erkenning ók
Van de minderhiedstael
Alliend een slimme ziekte
Snoerde Jan meer en meer de mond
Toch gong zien moed niet verleuren
Ok al raekten woorden vertiesd
Hieltied meer te zuke
Heul jow leven
betien bi’j betien op
Et is goed zo, de cirkel is rond
Uut jow naeme heuren laoten
Zeggen, spreken veur jow
In de veur jow zo eigen tael
Die jow zo lief was
Daoromme,
In disse ‘eigen’ slotakkoorden
Jow gedaenken
Jow bedaanken Jan
Dat komt hier ommeraek van pas!
Weidum, 18 september 2021
Attie Nijboer.
Een meraokels mooi Ovend-nommer is weer verschenen, De Ovend van oktober 2021!
Veul om gauwachtig te lezen! Wat staot d’r in disse oflevering?
Kjest Herder: ‘Et veuroffien’
Carol Klok: ‘De Stokersfemilie bi'j de brogge van Appelsche‘ (historie)
Jan Brouwer: ‘De zwatte specht‘ (verhael)
Van de redaktie: ‘Nedersaksisch meerst spreuken officiële regionale tael‘ (bericht)
Jelle Roorda: ‘Munnikezeel: de jongste buurtschop van West-Stellingwarf‘ (vervolg van de buurtschopperiegel)
Van de redaktie: ‘Pattiewegens (gedichten)‘
Grietje Bosma-Dijkstra: ‘Naozoemermorgen‘ (gedicht)
Kjest Herder: ‘Gele bikini (1)‘ (verhael)
Henk Bloemhoff: ‘Op 'e Schostienmaantel: SSR 'onder de schölk', 'Waor de Lende' zien begin en nog zo wat henne‘ (weerommekiekende op de tied van vlak veur et begin van de SSR)
Otto de Vent: ‘De Fochtel op 'e kaorte in 1765‘ (geschiedenis)
Abel Darwinkel: ‘Uutrikkinge Rink van der Veldepries‘ en ‘Twiede drok Et liek in de Lende‘ (berichten in verbaand mit schriever Johan Veenstra)
Sietske Bloemhoff: ‘GROOT Wateren: een OASE van WELDAAD‘ (bericht over ni'j boek van Hans Salverda)
Jaap Sikkema: ‘Een vremde apostel‘ (verhael)
Abel Darwinkel: ‘An de buterkaante‘ (over inkelde biezunderheden van et Stellingwarfs)
Van de redaktie: ‘Ofscheidssymposium mit drie lezings' (ankondiging symposium n.a.v. et ofscheid van Sietske Bloemhoff as SSR-direkteur)
Et abonnement van De Ovend gelt €20,- in ’t jaor en €4,- per oflevering.
’Symposium erkende talen’ van et Riek i.s.m. perveensie en gemienten veur erkende taelen: de regionaole taelen: Nedersaksisch, Limburgs en Fries, Jiddisch; Papiaments, Sinti-Romanes en de nog mar kotleden erkende Nederlaanse Gebaorentael
Et ‘Symposium erkende talen’ is de opvolger van het ‘Spreek maar! Streektalensymposium’ dat in 2017 en 2019 hullen wodden. Dit symposium hoolt verbaand mit de erkende taelen, zie de kop boven disse tekst. Die taeln bin erkend onder et Europees Haandvest veur regionaole taelen en taelen van minderheden, of deur de Nederlaanse overhied.
Et Ministerie van Binderlaanse Zaeken en Keuninkrieksrelaosies nuugt de bi’j de erkende taelen betrokken overheden, taelorgenisaosies, taelinstituten, wetenschoppers en sprekers uut om mit mekeer te praoten over wat de erkende taelen neudig hebben veur heur borging en promosie. In disse edisie zal et thema ‘taelemansipaosie’ centraol staon.
Dit symposium wodt mit-orgeniseerd deur de perveensie Frieslaand en in et biezunder de gemiente West-Stellingwarf. Et is op 18 november 2021 in Van der Valk in Wolvege. D’r is een interessaant pergramme opzet daor naodrokkelik ok inspannings veur et Nedersaksisch bi’j op ‘e bodden kommen.
Veur meer info en om je op te geven kuj’ ditte anklikken:
www.symposiumerkendetalen.nl
Sietske Bloemhoff geft ommedaenken an Stellingwarver volkslieties in ‘De Nije’
Alhoewel ze mit pensioen is as SSR-direkteur, publiceert Sietske Bloemhoff nog ommeraek. Zoas in et septembernommer van et glossy-tiedschrift ‘De Nije’. Daor vertelt ze in hoe as ze in de begintied van de Stellingwarver Schrieversronte meer en meer in de kunde kwam mit traditionele volksmeziek in hiel Nederlaand, België, Duutslaand en meer, mar daornaost et biezunder in Stellingwarf en omgeving. Ze vertelt d'r over in ‘De Nije’ en ze brengt ok mooi drie teksten uut de Stellingwarver volkslietiestredisie. Et artkel lezen? Zie dan, uteraord, ‘De Nije’.
’Praot Drents met mij': mooie riegel podcasts as anvietering om Drents te praoten. En: d'r bin netuurlik ok al aorig wat podcasts in et Stellingwarfs!
Sund 3 meert maeken oonze Drentse naobers van et Huus van de Taol tegere mit RTV Drenthe een mooie riegel podcasts. De ofleverings die dislange maekt binnen, kuj’ beluusteren via de internetbladziede www.rtvdrenthe.nl/nieuws/168032/Nieuwe-Drentstalige-podcast-Praot-Drents-Met-Mij-trapt-af-met-William-Bossong
Een hiele aorigen iene is die mit Nobelprieswinner Ben Feringa.
Podcasts in et Stellingwarfs
Laot je niet nugen en praot dus mar Stellingwarfs mit elk, zoveul as ’t kan! Mooie podcasts in et Stellingwarfs bin d’r trouwens al langer, veur wie dat nog even ontgaon was. Ze bin via de volgende stellingplus.nl – websteebladziede te vienen; klik an www.stellingplus.nl/category/media/podcasts
GROOT Wateren: een OASE van WELDAAD
Et SSR-boek Uit de geschiedenis van Wateren, Zorgvlied en Oude Willem verscheen kwaolik een jaor leden. Dat wodde schreven deur Janneke Hielkema, Albertha Bloemhoff, Carl Jan Klok en Hans Salverda. Van Hans Salverda – uut Zorgvlied - staot op et punt van verschienen alweer een ni’j boek over dezelde regio: GROOT Wateren: een OASE van WELDAAD. Et vult et eerdere boek mooi an om zo te zeggen. D’r is veural ommedaenken veur twie biezundere onderwarpen, mar ok inkelde aandere, naoë zaeken kommen op 'e bodden.
In het vere verleden gongen de eerste bewoners op et plak wonen daor de beide beken Tillegröppe en Vledder Ao bi’j mekeer kommen. De buurtschop die ontston kreeg de naeme Groot Wateren; Klein Wateren lag in de buurt. Waoteren en Zorgvlied bin d’r laeter uut ontstaon. Veur de ontwikkeling van die beide dörpen het veural de Maotschoppi’je van Weldaodighied van groot belang west, mar ok de inzet van de bekende Lodewijk Guillaume Verwer was groot. Hi’j zorgde o.e. veur een hyptheekbaank en een segarefebriek in Zorgvlied.
Onderzuuk naor stienbakkeri’je
Anleiding veur et schrieven van dit boek was in et eerste plak et onderzuuk dat in 2020 en 2021 uutvoerd is naor een eerdere stienbakkeri’je, daor behalven Salverda ok de bojemkundige Ebbing Kiestra mit doende west het. Et repot van him en Salverda is in et twiede pat van et boek opneumen.
In et twiede plak wodt ingaon op et gebruuk van een peer vloeiweiden die eertieds naost de beide beken laggen. Bi’j vloeiweiden gaot et om een oold bevloeiingssysteem waor men waeter bi’j uut een beek die naost et laand ligt op gröslaand ’vloeien’ lat. Dat kan dan deur middel van een uutlaot weer weerommestromen in diezelde beek. Dit systeem wodde toepast om et laand te bemesten.
Dieverder marke
Ommedaenken is d’r dus ok veur ere interessaante onderwarpen die in meer of mindere maote mit de beide heufdonderwarpen van doen hebben. Zo is meer te lezen over de beide beken, de veurnaemste veldnaemen en et overgaon van grond van de Dieverder marke naor Waoteren Een veurnaem ding is ok dat d’r een kuierkaorte mit uutleg in et boek opneumen is en een riegel prachtige foto’s.
Sietske Bloemhoff zorgde veur vormgeving en omslag. Et gaot om een uutgifte in eigen beheer. Dikte: 88 bladzieden, pries: €7,50. Bestellen kuj’ bi’j Hans Salverda: hanssalverda@hetnet.nl.
Wereld van Stellingwarver prachtboeken: doe jezels een plezier in veurjaor, zommertied, haast of wintertied: antugen en lezen mar!
Disse boeken brocht de Stellingwarver Schrieversronte de laeste tied in de verkope, soms in saemenwarking mit aanderen. Prachtboeken over oonze tael, kultuur en geschiedenis - daor hebben oonze veuroolden allienig mar van dromen kund. Boeken die je dus niet ontgaon meugen! Dat: laot ze je niet ontgaon, antugen mar!
- Et Liek in de Lende: literaire thriller van Johan Veenstra (Berkoop, 2021)
- Vrede en vri’jhied: hiel biezunder tiedschriftnommer verschenen, in verbaand mit 75 jaor bevri'jding: speciaole oflevering van 'De Ovend' (veurjaor 2020)
- Luudklokken en klokkestoelen in Stellingwarf, deur Jan Koops en Sietske Bloemhoff (Berkoop, 2019)
- Stillestaon en weer deurgaon, deur Grietje Bosma en Attie Nijboer.
Biezundere dichtbundel angaonde rouw, verlös, hoop en steun. Hoop dat d’r nao een zwaore periode ok weer locht schienen mag veur meensken die mit wat veur vorm van rouw dan ok te maeken hebben of die mitmaekt hebben (Berkoop, 2020)
- Et Evangelie neffens Markus, deur Rienk Klooster, Jan Koops en Erica Plomp-den Uijl (Berkoop, 2020)
Stellingwarvers bin Saksische Stellinga’s – dus misschien tóch? Anwiezings uut een 16de- en een 17de-ieuwse tekst, deur Henk Bloemhoff m.m.v. George van der Vliet; bestelber via boekenbestellen.nl (Zwaag, 2020)
- De Wereld van Zander. Herinneringen van de vrome landverhuizer Zander Jacobs Klooster (1820-1906) uit Donkerbroek. Een Stellingwerfs egodocument, getranscribeerd, ingeleid en van een uitgebreid notenapparaat voorzien door Rienk Klooster (Berkoop, 2019)
- As ik kiezen moch. Verhaelen. Verhaelebundel van Harmen Houtman. (Berkoop, 2019)
- Ok et beste peerd stroffelt wel es. Stellingwarver verhaelen van Freddie de Vries (Berkoop, 2018)
- Vroeger is veurgoed veurbi’j. Zeuvende roman = 28ste literaire boek van Johan Veenstra (Berkoop, 2018). Bekroond mit de Rink van der Veldepries 2020
- De raadselachtige gemeentewapens van de Stellingwerven, deur Frans Wuijts (Berkoop, 2017)
- Veldnaemen van Stellingwarf VII: OOSTERWOOLDE, deur M. Dijkstra. G. van der Meulen, Tonie Spijkman, Lieuwe Tiesinga, Albert Oost, Henk Bloemhoff en Dennis Worst (Berkoop, 2017)
- Omme de donkerheyt der vergeteniss. 500 jaar Oost- en West-Stellingwerf. 1517-2017. = Symposiumbundel (Berkoop, 2017)
Hans Gerritsen: 'Het Nedersaksisch is velen nog steeds erg dierbaar!', en Henk Bloemhoff: in elke kraante in Noord- en Oost-Nederlaand wekeliks een gedicht in et Nedersaksisch, dat zol mooi wezen!
In een helder en mooi illestreerd artikel beschrift journalist Joppe Gloerich in Elseviers Weekblad van 23 augustus de situaosie van et Nedersaksisch, zoks op basis van vraoggesprekken mit SONT-veurzitter Hans Gerritsen en mit SONT-siktaoris Henk Bloemhoff (eerder ok streektaelfunktionaoris Stellingwarfs). Een boel meensken is et Nedersaksisch nog de hieltied slimme dierber, nuumt Gerritsen, en ok buten de deure wodt et best nog wel een boel praot. Henk Bloemhoff wil graeg dat et Nedersaksisch meer kultureel ommedaenken krigt. Om te beginnen bi’jglieks elke weke een gedicht in et Nedersaksisch in alle kraanten van et hiele gebied. (Meer lezen kan op de bladziede ‘nieuws’ op sont.nl.)
Stellingwarver kollums van Jan Koops op Omroep Frieslaand Radio
De wekelikse kollum van Jan Koops op Omroep Frieslaand is de hieltied op donderdag. De tied: van 8.10 – 8.15 ure.
Nedersaksisch meerst spreuken officiële regionaole tael
Zoe’n kwat van de 15-plussers bruukt thuus et meerst een ere tael as et Nederlaans. Dat kan gaon om een dialekt, een regionaole tael: Limborgs, Fries of Nedersaksisch, of om een ere taal, zoas Engels, Pools of Turks. Et bruken van regionaole taelen en dialekten verschilt naor gelang de regio, mar ok opleiding en leeftied bin van invloed. Dit dot blieken uut ni'je ciefers van et CBS-onderzuuk Sociaole saemenhang en welwezen, dat in 2019 onder roem 7,5 duzend personen uutvoerd is.
De drie regionaole taelen mit mekeer tellen veur 10 percent. De verdieling is zo: Nedersaksisch: 5 percent, Fries: 2 percent en Limburgs: roem 3 percent).
Et is de eerste keer sund 1998 dat over dit onderwarp een nationaol onderzuuk holen is dat baseerd is op een representatieve steekproef. De dielnemers gavven bescheid op de vraoge: ‘Welke tael of welk dialekt wodt bi’j jow thuus et meerst praot?’ Daorbi'j konnen ze kiezen uut een lieste mit 111 taelen en dialekten. Butendat konnen ze een tael of dialekt zels angeven as die niet op 'e lieste stonnen. Mit mekeer wodden 149 taelen en dialekten nuumd. Et hiele CBS-onderzuuk is nao te lezen op heur webstee, zie:
ww.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2021/28/kwart-15-plussers-spreekt-thuis-dialect-of-andere-taal-dan-nederlands
De uutgebreide risseltaoten bin publiceerd as artikel, dat op dat adres te vienen is: ‘Talen en dialect in Nederland – Wat spreken we thuis en wat schrijven we op sociale media?’
[bronnen: webstee CBS; veerder o.e. te vienen op/via neerlandistiek.nl en in Lochems Nieuws]
Schrief een aktueel gedicht
Dat vragt de redaktie van de streekkraante-bladziede ‘Stellingwarver Zaeken’ (in 'Nieuwe Ooststellingwerver' en 'Stellingwerf'). 'Schrief een aktueel gedicht over alles wat aj’ disse weken mitmaeken’, zo is de oproep, en et verzuuk is zoks op te sturen naor info@stellingwarfs.nl. Zo vul op 16 febewaori et gedicht ‘Ni’je stilte’ van Harmen Houtman in 'Stellingwarver Zaeken' te lezen.
Bi'j' liefhebber van Twitter?
Aj' nog gien volger van de Stellingwarver Schrieversronte op Twitter binnen en Twitter is krek wat veur jow, wor dan volger van www.twitter.com/stellingwarfs
IE VIENEN ZO ONGEVEER ALLE BOEKEN DIE TE KOOP BINNEN - en verschenen binnen t/m 2019 - OPNUUMD IN DE STELLINGWARVER SUTELKRAANTE 2019 - MIT OVER DE NI'JSTE BOEKEN VEUL INFO.
Klik daorveur an:
Boekekraante 2019
Omroep Odrie: vlakbi'j, uut de eigen streek en mit eigen tael en meziek: Odrie
Veur wie et nog niet wus: Omroep Odrie in Oost-Stellingwarf het twie hiele mooie pergrammes in en mit streektael en streektaelmeziek. Ze wo'n hieronder nog es nuumd. Die lekaole omroep is te heuren op 106.9 FM, kabel 104.1 FM.
Veur wie dit ok niet wus: via internet kuj' Omroep Odrie ok goed heuren:
http://www.radioviainternet.nl/omroep-odrie.
Die streektaelpergrammes dat bin:
Op de vri'jdag:
16:00 ure: Huus en Hiem (herhaeling van de zundag d'r veur)
17:00 ure: Singeliers, meziekpergramme in de streektael. Prissentaosie: Henk Kroese, Evert de Boer, Sietske Bloemhoff, Baukje Oosting, Hans Koopmans.
Techniek: Jitze Hofstra
Op de zundagmorgen:
10.00 ure: Singeliers. Herhaeling van de vri'jdag d'r veur (zie boven)
11.00-12.00 ure. Huus en Hiem. Stellingwarfs tael- en kultuurpergramme mit hiel wat zaeken die in huus en op et arf gebeuren. Prissentaosie: Hendrik Betten. Techniek: Peter Cruiming.
Woj' graeg mitien weten wat een Stellingwarfs woord inhoolt of hoej' et schrieven moeten?
Klik dan an: www.stellingplus.nl/wp-content/uploads/2010/10/woordenboek3.pdf.
Stellingwarfs Woordeboek, et grote, vierdielige, ok op internet in te zien
Ok de grote bruur van et haandwoordeboek, et Stellingwarfs Woordboek in vier dielen, mit woordverklaorings, uutspraoke, veurbeeldzinnen, vaaste verbienings, spreekwoorden en meer is op internet in te zzien. Zuuk daorveur veerder via disse link: www.stellingia.nl
Femilieberichten in et Stellingwarfs
Riegelmaotig wo'n wi'j vraogd om hulpe bi'j et schrieven van een tekst in et Stellingwarfs, bi'j et maeken van een opschrift, bi'j et bedaenken van een naeme in et Stellingwarfs of bi'j et opstellen van een femiliebericht in et Stellingwarfs. Et is hiel goed dat zoks gebeurt. De Stellingwarver Schrieversronte bestaot as instelling ok om meensken bi'j zok soorte van dingen te helpen. En wi'j helpen jim graeg, dat blief d'r mar niet lange over piekeren. Bel of mail oons dus, oons tillefoonnommer is 0516-451108. Om te mailen kuj' hier an de linkerkaante 'kontakt maeken' anklikken.
=================================================
Even tussen alles uut mit een gedicht? Lees dan nog even veerder!
Dörp
Onder bomen huukt
Zunne op oolde stiender
Toeholen veur elk
Weerkennende dagzeggen
Weer thuus wezen
Wim de Boer
[Wolvege, 25 juni 2010]
Veurjaor
Gruun en bluui,
voegelgeluden,
alles lopt uut.
Van vochtige grond
de lochten,
de bloemen
in heldere kleuren.
Andrang om buten te gaon,
in een blussien waarme wiend te staon.
Wim de Boer
[Wolvege, 15 meie 2017]
Baai van De Somme
D’r is gien zee, d’r is gien laand,
De plaanten staon et zoolt,
Daor gaot en komt weer
Et waeter – ni’j noch oold,
Et slik koekt an en
van is ‘t verloop
Gieniene vernemt een
greens
Wim de Boer,
augustus 2019/2020
Winteraovend
Jong was ik en de kastaovend wit
naor de karke gongen wi’j
deur de knisterende sni’j
de zulveren maone leup boven mit
Et kastverhael dat mossen we weten
mar de film over Nils Holgersson
die op een gaanze vliegen kon
weren beelden om nooit te vergeten
Thuus lekker waarm mit zien allen
bi’j de boom mit keerzen en ballen
an de poeiermelk en krentebrood
Niks kon veur mi’j de sfeer vergallen
laeter kon ’t nog wel es tegenvallen
mar doe was ik al lange groot
Koosje Hornstra, in De Ovend jg. 47 no. 6 (2019
De draod
Deur et leven lopt een draod
Een draod van tied en toeval
Die komt aachter jow an
Die rolt veur je uut
Strak trokken, soms mit kneupen
Is hi'j van binnen uut begonnen
En gaat tot et ande mit je mit
Mar niet iene wet waor as et aende begint
Deur et leven lopt een draod
Een draod van tied en toeval
(Uut: Stien van Anne, Storm in et leven. Berkoop, 2004, 2e drok)
spiegeling
langdurige mementen zwiegen
et staorigan verdwienen
van woorden en tieden
vlochtig, lochtig as waeterjuffers
wodt et heden kleinder
daanst deur grune sprieties
spiegelt him nog even en
is inienend
vot
Willem Jan Teijema (in: Doe gebeurde et. Stellingwarver Schrieversronte, Berkoop, 2001
Riekdom
rusteloos
jaegen de meensken
aachter heur dromen an
dromen van riekdom
dromen van altied meer
dromen van altied groter
dromen van altied beter
*
ze vergeten
de grote riekdom
die ze al jaoren bezitten
Jan Veldhuizen (1941-2005); uut: De wiend blaost ok wel es
aandersomme. Gedichten.
Kuier deur De Braandemeer
De Rottige Miente is een prachtig gebied in et westen van West-Stellingwarf. Dichte in de buurt ligt et netuurgebied Braandemeer. Een roeg gebied, waoj' in twie uren (zes km) deurhenne kuieren kunnen. De naeme zol ofkomstig wezen van et ontstaon van dit stok netuur: een venebraand. Deur een diel van dit mooie stokkien Stellingwarf kuj' ok henne fietsen. In De Kuunder ligt een anlegplak veur boten. Pruuf uut disse dichtriegels de sfeer:
Et riet wi'jt hier mit alle wienden mit,
de voegels daansen deur et weer,
et held're waeter en et sobbig laand;
de puzelstokkies van et Braandemeer
Harmen Houtman (bron: Ni'je Oost-Stellingwarver 25-5-2011)
=================================================
Lendediek III
Elektrische paolen spinnen
mit heur zwatte draoden
een web van miemering
deur haastige lochten.
De dieze uut et waeter
wist tiedelik et asfalt uut,
een spinne lat een druppe valen,
op roestig stiekeldraod'
De zunne dri'jt zien kotte uren,
de wiend gieselt boom en blad,
et brune riet fluustert huut'rig
de diek waacht kalm en zwat.
Harmen Houtman
(uut:Dichterbi'j. Gedichten. Berkoop, 2008)
(S)limmerikkien
Een bakker vun vlak bi’j de Kuunder
een grote betoverde nuunder.
Daor zat et begin
van een zeemeermin in!
Now bakt hi’j ze nog even bruunder!
(Jouk, schoelnaeme van Martinus Bakker)
November
't Is weer gebeurd
mit alle uutbundighied van kleur en fleur.
Zo hier en daor lopt nog een koppel vee
te snuuien langs de kaant
de laeste gruunties op te zuken.
De sloden bin zo goed as dreuge.
Ja disse haast zal oons nog lange heugen,
want, 't is haost half november onderhaand.
De meerste bomen bin al kael.
Et blad ligt overal,
now bruun van kleur
en 't ritselt al mar deur
tot ok de laesten valen.
't Is zo heur tied
en wi'j geloven et haost niet,
mar 't is al half november onderhaand.
Die lochten, zo massief
in grauw en gries,
waoraachter al zo vroeg de vaele zunne ondergaot
en dan nog even mit een glundig goolden raand
zien best dot oons wat waarmte mit te geven,
want 't is al half november onderhaand
Lamkje Hof-de Boer (1908-1991)
(bron: Onder eigen volk. Wark uut de jaoren 1970-1976 van 24 Stellingwarver schrievers. Oosterwoolde, 1978)
=================================================
D'r is netuurlik vule en vule meer te lezen! Poëzie, verhaelen, romans in et Stellingwarfs, bi'jdregen over de tael, literetuur, volkskunde... Neem veur boeken en et tiedschrift 'De Ovend' kontakt op mit de Stellingwarver Schrieversronte. Kiek ok op de websteden die nuumd wodden in de eerste alinea op disse bladziede!
En klik an de meugelikheden links van disse bladziede. Ok daor vien ie hiel veul infermaosie die je uutkommen kunnen zol! Kiek daor ok veur et webstee-archief, mit ooldere berichten en zo.
En... koester mit oons et Stellingwarfs! Lees et, praot et, schrief et, vieter et gebruuk an!
=================================================
NI'JSTE ANPASSING VAN DISSE BLADZIEDE: 26-10-2021